Kıdem Tazminatı Alma Şartları ve Tavan Prim Günü Hesaplama 2023

Tanım olarak bakıldığında kıdem tazminatı 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesine göre çalışanın işten çıkarılması halinde ona ödenen ücret şeklinde ifade edilir. Çalışan kişilerin haklarını korumak amacıyla verilen bu tazminat özellikle işten çıkarılma durumunda kişinin mağdur olmamasını sağlamaktadır. 

Kıdem tazminatı almak için çalışanın işveren tarafından haksız şekilde çıkarılıp çıkarılmadığı önemlidir. Eğer kişi kendi isteğiyle işten ayrılırsa bu durumda kıdem tazminatı alabilmesi için bazı istisnalar içerisinde yer alması gerekir.

İşveren tarafından ödenen bu tazminat işçi sınıfında çalışanlar için geçerlidir. Yani memur statüsünde çalışan kişilerin kıdem tazminatı alması söz konusu değildir. Tazminatın alınabilmesi için işçi olmanın yanı sıra diğer şartlarında da sağlanıyor olması gerekir.  

Kıdem Tazminatı Şartları Nelerdir?

Kıdem tazminatı şartları; geniş bir içeriğe sahiptir. İş kanununa uygun şekilde tazminat talep edilebilmesi için işverenin işçiyi ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık nedenleri dışında kalan sebeplerden dolayı çıkarmış olmalıdır. Çalışan kişinin muvazzaf askerlik görevini yerine getirmek amacıyla işten ayrılması ya da işçinin vefat etmesi de kıdem tazminatı alma sebepleri arasındadır.

Bunun yanı sıra işçi tarafından işyerinde işin durması, ahlak, sağlık ya da iyi niyet kurallarına aykırılık veya buna benzer sebeplerle iş akdinin feshedilmesi de tazminat alabilmeyi sağlar. Görevine devam eden kadın evlendikten sonra kendi isteğiyle 1 yıl içerisinde işten ayrılırsa bu da tazminat için sebep olarak kabul edilir.

Ayrıca kanunda yer alan emeklilik şartlarının sağlanması, prim günü ve gerekli sigorta süresinin doldurulması da ödemenin alınabilmesine yardımcı olur.

7000 Prim Günü Doldurulduğunda Kıdem Tazminatı Alınır mı?

Emekli olmak için yaş şartını sağlamayan ama sigorta prim günü ile sigortalılık süresi dolan kişiler talep etmeleri halinde kıdem tazminatı alabilirler. Bunun için kişinin mevcut durumunu kanıtlayan belgeler Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alınarak işverene ibraz edilmelidir.

Bu sayede prim günü doldurulduğunda kıdem tazminatı almak mümkün hale gelecektir. Tazminatın alınabilmesi için 9 Eylül 1999 tarihin önemli olup bu tarihten sonra işe başlayan kişiler için tazminat koşulları farklılık göstermektedir.

Kendi İsteğiyle İşten Çıkma Durumunda Kıdem Tazminatı

Normal şartlarda kişinin kendi isteğiyle işten ayrılması kıdem tazminatı alma şartları arasında yer almamaktadır. Ancak bu durumun bazı istisnaları vardır. Buna göre ağır çalışma şartları altında çalışmak, işe başlarken haklar kısmında yer alan bilgilere uyulmaması, sigortanın geç yatması, çalışan kişinin haberi olmadan SGK’ya giriş çıkış yapılması, soyadı değişen kadın çalışanın evlilik sebebiyle işten çıkması bu istisnalar arasındadır.

Bunun yanı sıra bayramlarda ya da diğer resmi tatillerde fazla mesai yapılmasına rağmen bunun karşılığında mesai ücreti alınmaması da kendi isteğiyle işten çıkma halinde kıdem tazminatı alınabilmesini sağlar.

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı hesaplaması yapılırken hizmet akdi devam ettiği süre işe başlama tarihinden itibaren her tam yıl için işçiye 30 günlük giydirilmiş brüt ücret tutarında tazminat hesaplanır. (Giydirilmiş brüt ücret çalışma karşılığında sigortalı işçiye verilen brüt maaşa ek olarak yemek, ikramiye, yol yardımı, yakacak yardımı, yemek ve buna benzer maadi olanakların ilave edilmesi ile ortaya çıkan aylık toplam brüt gelir olarak ifade edilir.)

1 yıldan fazla olan süreler için ise aynı oran dikkate alınarak ödeme yapılır. Bu hesaplama yapılırken damga vergisi kesintisi gerçekleştirilir. Kıdem tazminatı damga vergisi kesinti tutarı %0,759 olarak belirlenmiştir.

Tazminat hesaplaması örneklendirildiğinde kişinin son aldığı maaş 4.000₺ ise ve 5 yıldır işyerinde çalışıyorsa bu durumda hesaplanan kıdem tazminatı toplam tutarı 20.000₺ olacaktır. Hesaplanan bu tutara ikramiye, yol ve yemek yardımı, prim gibi ekstra ödemeler de dahil edilmektedir.

2023 Yılı Kıdem Tazminatı Sınırı

Kıdem tazminatı tutarı hesaplanırken her yıl üst sınır belirlenmekte ve bu sınır tavan olup hesaplamaya esas ücret belirlenirken kullanılır. Her sene devlet tarafından belirlenen üst sınır 2019 yılının ilk 6 ayı için 6017,60₺ olarak belirlenmiştir. 2023 yılının ilk yarısı için ise bu oran 6730,15₺ olmuştur. Kıdem tazminatı üst sınırı her yıl için farklılık göstermektedir.

Kıdem Tazminatına Hangi Ödemeler Dahil Edilmez?

Kıdem tazminatına eklenmeyen ödemeler arasında hafta tatil ücreti, yıllık izin ücreti, hastalık yardımı, bayram harçlığı, evlenme ya da doğum yardımı, jestiyon ödemeleri, ölüm aylığı, teşvik ikramiyesi ve primleri, izin harçlığı, seyahat primleri, fazla çalışma ücreti, tek seferlik verilen ikramiyeler, devamı olmayan primler, iş arama yardımı gibi ödemeler yer alır. İşçinin kıdem tazminatı hesaplanırken bunlar her zaman hariç tutulmaktadır.  

Kıdem Tazminatında Sigorta Tarihinin Önemi

Kıdem tazminatında sigorta başlangıç tarihi ayrı bir öneme sahiptir. Buna göre 8 Eylül 1999 tarihinin ardından herhangi bir günde işe başlayan ve ilk kez sigortalı olan kişinin 25 yıl 4500 gün ile kıdem tazminatı alma hakkı vardır. Eğer işçi 7000 prim gününü ya da 25 yıl 4500 gün prim şartlarından herhangi birini tamamlarsa bu durumda kıdem tazminatı alma hakkı ortaya çıkmaktadır.

Bunun yanı sıra 19 yıl 5 ay 10 gün prim ödeyen kişiler de Sosyal Güvenlik Kurumu bünyesinden aldıkları yazı ile sigortalı olarak çalıştıkları yerden istifa ederek kıdem tazminatını alabilir.

Gazeteciler için Kıdem Tazminatı

Gazeteciler için kıdem tazminatı hesaplaması diğer çalışanlara göre daha farklı olmaktadır. Bu çalışanların sigortalarının uygulanma şekli değişiklik göstermektedir. Fikir işçisi olarak da bilinen gazeteciler için sigorta türü 212 olarak geçmektedir.

Buna göre 212 kapsamında bulunan gazeteciler için kıdem tazminatı alma hakkı 5. yıldan itibaren ortaya çıkar. Yani görevde 5 yıllık süreyi dolduran gazeteciler istifa etseler bile kıdem tazminatı alabilirler. Bununla ilgili detaylı bilgiye Sosyal Güvenlik Kurumu il ve ilçe müdürlüklerinden ya da ALO 170 hattından ulaşılabilir.

Kıdem Tazminatı Hesaplama Tablosu

Kıdem tazminatı hesaplama tablosu sigortalı olarak çalışan kişilerin ön bilgi sahibi olmasını sağlar. İnternet üzerinde yer alan bu tablo içerisinde işe giriş ve çıkış tarihi, maaş, kümülatif vergi matrahı gibi temel bilgiler vardır.

Tabloda bunların yanı sıra hesaplamaya esas gün, kıdem tazminatına esas ücret, brüt kıdem tazminatı tutarı, damga vergisi, net ödenecek kıdem tazminatı, ihbar günü, ihbar tazminatı, gelir vergisi kesintisi, net ihbar tazminatı, damga vergisi kesintisi ve toplam tutar yer almaktadır. İstenilen sonuca ulaşabilmek için tabloda yer alan bilgiler eksiksiz ve gerçeğe uygun şekilde doldurularak hesapla sekmesine tıklanmalıdır.

Kıdem Tazminatı Kimlere Verilir?

Kıdem tazminatı almaya hak kazanmak için en az 1 yıl boyunca sigortalı olarak çalışmış olma şartı vardır. Bu çalışmanın aynı işverene bağlı olarak yapılması gerekir. Erkekler için askerlik hizmeti, kadınlar için ise evlilik durumu kıdem tazminatı için engel teşkil etmemektedir.

Bunların yanı sıra emeklilik için prim ve gün sayısının doldurulması sonucunda sigortalı çalışanın kendi isteği ile işten ayrılması da kıdem tazminatı alma hakkını ortadan kaldırmamaktadır. Bu koşulları sağlayanlar kıdem tazminatı alacak kişiler arasında yer almaktadır.